Rok wydania: 1998

Opis:

W czerwcu 1998 roku odbyła się w Krakowie zorganizowana przez Ośrodek Myśli Politycznej konferencja pt. Europa wyobrażeń. Książka "Czy Polska ma doktrynę integracyjną ?" zawiera wygłoszone w trakcie konferencji referaty oraz teksty napisane specjalnie do tego tomu.

Do przygotowania konferencji skłoniło nas przeświadczenie, iż toczące się już od kilku lat dyskusje na temat członkostwa Polski w Unii Europejskiej cechuje brak jasnego i jednoznacznego języka. Wielokrotnie w publicznej debacie te same określenia nabierają zgoła odmiennego znaczenia, co uniemożliwia racjonalną wymianę argumentów i wypracowanie przez polskie elity polityczne wspólnego stanowiska w sprawach fundamentalnych dla procesu integracji Polski z Unią Europejską. Filozoficznej analizy języka dyskusji o integracji podjęli się Jerzy Szacki, o. Andrzej Koprowski SJ i Ryszard Legutko, prezes Ośrodka Myśli Politycznej.

Drugą przeszkodą utrudniającą przeprowadzenie w Polsce poważnej dyskusji o integracji jest w naszym przekonaniu istnienie fałszywych wyobrażeń na temat Unii Europejskiej: widzianej przez jednych jako bezduszny biurokratyczny moloch, zagrażający tożsamości i odrębności poszczególnych tworzących ją narodów, przez innych uważanej za największe, nieomal pozbawione wad, osiągnięcie cywilizacji zachodnioeuropejskiej. Sposób, w jaki społeczeństwo polskie postrzega Unię Europejską, nierzadko pozbawiony oparcia w rzetelnej wiedzy, niewolny od fałszywych wyobrażeń, ma oczywisty wpływ na stosunek Polaków do członkostwa naszego państwa w Unii. Podobnie mieszkańcy Unii Europejskiej, co gorsza także jej elity polityczne, nie znają bądź nie rozumieją polskich realiów. Niewątpliwie znacznie utrudni to negocjacje na temat warunków przystąpienia i członkostwa Polski w strukturach Unii. Ze względu na wagę tego problemu dwie sesje konferencji zostały poświęcone konfrontacji przeświadczeń społeczeństw Europy na temat krajów naszego regionu z dominującymi tu wyobrażeniami o Unii Europejskiej. Zadania tego podjęli się Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz, Klaus Bachmann, Marek Matraszek (którego wystąpienie nie znalazło się w niniejszym tomie), Andrzej Krzeczunowicz i Czesław Porębski.

Wszakże podstawowym zagadnieniem, które zdominowało debatę konferencyjną, mimo iż było przedmiotem jedynie ostatniej sesji, było pytanie o Polską doktrynę integracyjną. Ocena toczącej się debaty publicznej na temat integracji i praktyki politycznej dokonana podczas konferencji była negatywna. Wystąpienia Piotra Naimskiego, Zdzisława Najdera, Antoniego Podolskiego i dyskutantów zgodnie stwierdzały brak doktryny integracyjnej.

Jest rzeczą oczywistą, iż organizując naszą konferencję nie mieliśmy ambicji stworzenia takiej doktryny. Naszym celem była diagnoza sytuacji. Przebieg publicznej debaty na temat członkostwa Polski w Unii i nieobecność doktryny integracyjnej w działaniach ośrodków władzy ujawniają głęboki kryzys polskiej myśli politycznej i polskiej polityki zagranicznej. O źródłach tego kryzysu piszą autorzy poszczególnych tekstów. Bez poważnej debaty publicznej nad doktryną państwową Rzeczypospolitej kryzys ten nie zostanie przełamany. Silne państwo musi być oparte na fundamencie doktrynalnym, którego źródłem jest myśl polityczna. Bez filozoficznego i politologicznego namysłu nad otaczającą nas rzeczywistością w jej obecnym kształcie społecznym i politycznym nie zdołamy określić naszego interesu narodowego i wskazać sposobów jego realizacji. Filozofia polityczna i politologia nie mogą pozostawać wyłącznie w sferze abstrakcji, w oderwaniu od realnego świata. Brak owego realizmu daje się zauważyć w dyskusjach o integracji europejskiej, w rezultacie czego Polska nie ma jasno sprecyzowanej koncepcji, w jaki sposób członkostwo w Unii Europejskiej sprzyjać będzie długofalowej realizacji polskiego interesu narodowego. Mamy nadzieję, iż publikowane teksty przyczynią się do zmiany toczącej się dyskusji o integracji Polski z Unią Europejską we wskazanych podczas konferencji kierunkach.