Książka o przezwyciężaniu skutków komunistycznej przeszłości w Polsce i wschodnich Niemczech, ukazująca polityczne, prawne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne aspekty tego procesu. Dzięki niej czytelnik lepiej pozna historię najnowszą obu krajów, ale także znajdzie inspirację do refleksji o problemach wciąż poruszanych w debacie publicznej. Autorzy polscy i niemieccy przedstawiają bowiem szereg nieznanych dotąd szerokiej publiczności faktów, rzucających często nowe światło na budzący w Polsce duże kontrowersje spór o dekomunizację.


SPIS TREŚCI




Marcus Meckel
Powitanie uczestników konferencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Joachim Gauck
Wystąpienie otwierające konferencję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Ryszard Legutko
Powitanie uczestników konferencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30


PANEL 1
Rozliczenie z przeszłością – zadanie wyłącznie dla historyków?
Bernd Faulenbach, Andrzej Grajewski, Hans-Adolf Jacobsen, Marcus Meckel, Andrzej Paczkowski, Antoni Macierewicz, Ludwik Dorn, Jarosław Guzy, Jan Wróbel, Antoni Dudek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33


SESJA 1
Dekomunizacja sensu stricto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Harald Wydra
Polityka wobec przeszłości w Polsce i w Niemczech –
dekomunizacja i denazyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Antoni Z. Kamiński
Dekomunizacja instytucji i systemu władzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Bernd Schäfer
„Dekomunizacja” administracji publicznej, wymiaru
sprawiedliwości i policji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Ehrhart Neubert
„Dekomunizacja” instytucji politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Tomasz Gruszecki
Transformacja gospodarcza a dekomunizacja . . . . . . . . . . . . . . . . 116
DYSKUSJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121



SESJA 2A
Penalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Zbigniew Wassermann
Penalizacja – pociągnięcie do odpowiedzialności karnej
sprawców zbrodni komunistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Christoph Schäfgen
Problemy ścigania karnego komunistycznego bezprawia . . . . . . . . 173
DYSKUSJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184


SESJA 2B.
Lustracja jako warunek budowy demokratycznego państwa . . . . . 187

Hanna Labrenz-Weiss
Lustracja w Niemczech na przykładzie Uniwersytetu
Humboldta . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Andrzej Grajewski
Kościół wobec rozliczeń z przeszłością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Gerhard Besier
Czy „lustracja” jest warunkiem budowy demokracji . . . . . . . . . . . 214
Ulrich Mählert
Stan archiwów dawnej NRD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Andrzej Grajewski
Sytuacja w zakresie zasobów archiwalnych MSW . . . . . . . . . . . . . 230
Antoni Dudek
Archiwa państwowe i partyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
DYSKUSJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235


SESJA 3
Rehabilitacja ofiar systemu komunistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Falco Werkentin
Rehabilitacja ofiar systemu karnego, administracyjnego
oraz rehabilitacja zawodowa ofiar reżimu SED
w zjednoczonych Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Witold Kulesza
Pojęcie zbrodni komunistycznej i rehabilitacja ofiar
w polskim prawie karnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Paweł Kuglarz
Reprywatyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Zbigniew Cichoń
Dekomunizacja a prawa człowieka . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Thomas Auerbach
Dlaczego część bojowników o prawa obywatelskie z byłej NRD
w odróżnieniu od ruchu demokratycznego w Europie Wschodniej
ma zdystansowany stosunek do demokracji parlamentarnej . . . . . . 309
DYSKUSJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316


SESJA 4
Służby specjalne w czasie transformacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

Karl Wilhelm Fricke
Spuścizna tajnych służb i ich rola w czasie transformacji
przedstawione na przykładzie byłego Ministerstwa
Bezpieczeństwa Publicznego (MfS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
Andrzej Zybertowicz
Służby specjalne w czasie transformacji – perspektywa polska . . . . . 349
DYSKUSJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360


PANEL 2
Komunizm w duszy człowieka
Rafał Matyja, Ryszard Legutko, Brigitte Rauschenach, Maciej Zięba, Stephan Bickhardt, Wojciech Roszkowski, Alfred Wilke . . . . . . . . . . . . 375

Jerzy Buzek, Prezes Redy Ministrów RP
Słowo do uczestników konferencji na zakończenie obrad . . . . . . . . 395
AUTORZY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

INDEKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411