Adam Plichta
Wolność i polityka. Myśl społeczno-polityczna Mirosława Dzielskiego

Monografia o myśli społeczno-politycznej czołowej postaci opozycyjnych środowisk liberalnych i konserwatywnych lat 70-tych i 80-tych. Autor ukazuje jej fundamenty i źródła inspiracji. Prezentuje metodę badawczą Mirosława Dzielskiego, formułowaną przez niego koncepcję wolności, jego rozważania o znaczeniu, funkcjach i celach religii oraz roli Kościoła katolickiego i katolickiej nauce społecznej. Przedstawia refleksję krakowskiego filozofa o sprawach społecznych i kwestiach gospodarczych. Analizuje jego uwagi o państwie i prawie, polityce międzynarodowej i działalności opozycyjnej, w tym głośną koncepcję kompromisu z władzą peerelowską. To wszechstronna interpretacja idei, koncepcji i obserwacji myśliciela, którego dorobek warto poznać i poddać rozwadze, aby lepiej zrozumieć dylematy, z jakimi mierzyła się polska myśl polityczna u schyłku PRL-u i w początkach III RP.

Spis treści

Wstęp . . . . 7
1. Wprowadzenie . . . . 19
1.1. Pojęcie liberalizmu . . . 19
1.2. Polska myśl liberalna – zarys historii . . . . . 37
1.3. Inspiracja doktrynami liberalnymi . . . . 54
1.3.1. Alexis de Tocqueville i John Stuart Mill . . . 55
1.3.2. Lord Acton i Michael Novak . . . . 60
1.3.3. Friedrich August von Hayek i Karl Raimund Popper . . . . 63
2. Fundamenty myśli . . . . 69
2.1. Uwagi wstępne . . . . 69
2.1.1. Metoda badawcza Dzielskiego . . . . . 71
2.1.2. Inspiracje: filozofia nauk przyrodniczych, ontologia, epistemologia, antropologia . . . 78
2.2. Znaczenie, funkcje i cele religii . . . . 100
2.2.1. Determinanty i warunki religijności. Opozycja religia-ideologia . . . . . 100
2.2.2. Instytucjonalizacja i konfesyjność wiary. Kształt „polskiej metafizyki” 107
2.2.3. Rola Kościoła katolickiego i spory o katolicką naukę społeczną . . . . . 113
2.3. Koncepcja wolności . . . . 138
2.3.1. Uwagi wstępne. Kwestia godności . . . . . 138
2.3.2. Wolność egzystencjalna i metafizyczna a wolność negatywna . . . . 143
3. Społeczeństwo i gospodarka . . . 153
3.1. Wokół spraw społecznych . . . 153
3.1.1. Typy ładu społecznego . . . . . 153
3.1.2. Modele opisu społeczeństwa PRL-u . . . . 166
3.1.3. O „rewolucji ducha” . . . . . 174
3.1.4. Awangarda społeczeństwa – „entreprenerzy” . . . 186
3.2. Kwestie gospodarcze . . . . . 203
3.2.1. Kapitalizm . . . . . 203
3.2.1.1. Bonum commune . . . . . 205
3.2.1.2. Moralny wymiar kapitalizmu . . . . 208
3.2.2. Etyczny wymiar pracy . . . . 214
3.2.2.1. Diagnoza . . . . . 215
3.2.2.2. Szeroka kategoria motywacji . . . . . 218
3.2.2.3. Kierunek zmian . . . . . 222
3.2.3. Propozycje w sferze gospodarki . . . . 224
3.2.3.1. Własność prywatna . . . . 225
3.2.3.2. Urynkowienie . . . . 233
4. Sprawy polityki . . . . 247
4.1. Tradycje ideowe i metoda politycznego myślenia 247
4.2. Państwo i prawo . . . . . 272
4.3. Działalność opozycyjna . . . . . 308
4.3.1. Metoda i cel działań opozycyjnych . 308
4.3.2. Projekt „historycznego kompromisu” . . . . 328
4.4. Polityka międzynarodowa . . . 336
4.4.1. Perspektywa cywilizacyjna . . . . . 336
4.4.2. Wokół spraw geopolitycznych . . . . . 343
Zakończenie . . . . . 357
Bibliografia . . . . . 369
Literatura, prasa, artykuły, monografie, prace zbiorowe . . . 369
Akty normatywne, orzecznictwo, dokumenty . . . . . 387
Indeks osób . . . . 391


408 stron, miękka oprawa, ISBN 978-83-66112-14-8

Publikacja została dofinansowana przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową
im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu



Adam Plichta - Adam Plichta (ur. 1988), adwokat, pracownik na Wydziale Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSZ im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu, komisarz wyborczy. Prelegent na konferencjach naukowych i autor tekstów z zakresu doktryn prawnych i politycznych oraz teorii i filozofii prawa. Prowadzi kancelarię adwokacką PLICHTA-LEGAL. Jest pasjonatem gór oraz muzyki chóralnej. OMP wydał jego książkę „Wolność i polityka. Myśl społeczno-polityczna Mirosława Dzielskiego”.