Zygmunt Golian (1824-1885) Kaznodzieja, publicysta, jeden z czołowych polskich ultramontanów. Urodził się 2 maja 1824 r. w Krakowie. W młodości – gdy nie czynił oczekiwanych postępów w nauce - z woli ojca terminował u złotnika. Przez trzy lata uczęszczał do szkoły technicznej, by dopiero w 1841 r. podjąć naukę w gimnazjum, które z dobrym wynikiem ukończył w 1845 r. Podjął studia teologiczne, zaś w 1849 r. przyjął święcenia kapłańskie. Objął wikariat w kościele św. Floriana (na krakowskim Kleparzu), następnie przy parafii Wszystkich Świętych, by wreszcie stać się spowiednikiem i kaznodzieją na Wawelu. W czasie pobytów w Louvain i Rzymie pogłębiał studia teologiczne, co zwieńczył doktoratem. W marcu 1858 r. wstąpił do zakonu dominikanów, ale już kwietniu roku następnego wystąpił z niego, wracając na Wawel. Na początku lat 60., gdy przez Europę przetaczała się dyskusja o świeckiej władzy papieża i przyszłości państwa kościelnego, Golian stanął w jego obronie, zyskując miano jednego z czołowych polskich ultramontanów. Napisał wówczas m. in. Słowo o prawdziwym zjednoczeniu, Nieprzyjaciele sprawy papieskiej w Polsce, Baczność katolicy, Rozbiór broszury: Papież i Polska, Kilka słów o doczesnej władzy Papieża, Adres katolików krakowskich i skarżąca go protestacja, List do Przeglądu Powszechnego Lwowskiego. W 1862 r. udał się do Warszawy, by wykładać na tamtejszej akademii duchownej, co czynił aż do jej zamknięcia w 1867 r. Do Krakowa powrócił w roku 1868, najpierw jako administrator parafii św. Floriana, potem kościoła Najświętszej Marii Panny. Wykładał także na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ostatnie lata życia spędził jako proboszcz w Wieliczce, gdzie zmarł 21 lutego 1885 r. Obok wspomnianych prac poświęconych władzy doczesnej papieża, zasłynął także jako autor broszury Moderanci wobec Kościoła, Narodu i dziejowej przeszłości (Lwów 1871), w której poddał surowej krytyce krakowskich Stańczyków (zwłaszcza Józefa Szujskiego, z którym bezpośrednio polemizował), piętnując ich – jego zdaniem – zbyt postępowe rozumienie katolicyzmu. |