Bogdan Szlachta
Monarchia prawa. Szkice z historii angielskiej myśli politycznej do końca epoki Plantagenetów

Rok wydania:

2001


Opis:



Publikacja prezentuje ewolucję najważniejszych koncepcji politycznych głoszonych w momentach przełomowych dla wczesnej historii Anglii, od inwazji normandzkiej po kres panowania dynastii Tudorów. Obejmuje zatem analizę stanowisk usprawiedliwiających najazd Normanów, odnoszących się do kluczowego w późnym średniowieczu sporu o relację między Kościołem i państwem, znajdujących feudalne relacje prywatno-prawne jako podstawę ładu politycznego i przygotowujących argumenty, wykorzystane następnie w sporach o konieczność wprowadzenia i treść prawa publicznego. Autor przedstawia doktryny polityczne, z których argumentacji korzystać będą myśliciele angielscy, podejmujący polemikę dotyczącą prymatu prawa precedensowego względem woli królewskiej, istotną zwłaszcza wówczas, gdy u progu epoki Stuartów próbowano wprowadzić w ich kraju nie tylko instytucje prawa rzymskiego kosztem instytucji common law, ale także zakorzeniony w doktrynach rzymskich sposób rozumienia zwierzchnictwa politycznego, wymagając uznania woli władcy za jedyne źródło norm prawnych i jego sankcji dla obowiązywania norm zwyczajowych i precedensowych. Prezentację zupełnie nieznanych polskiemu czytelnikowi doktryn Glanville'a, Jana Pechama i Richarda FitzRalpha uzupełniają szkice poświęcone jedynie wspominanym w podręcznikach doktrynom Jana z Salisbury i Henry Bractona. Obok tych myślicieli, podejmujących refleksję na temat relacji między władzami duchowną i świecką odnoszących się do stanowisk dominujących w ich czasach, książka zawiera szkice poświęcone polemikom toczonym w dobie Wojny Dwóch Róż (Reginald Pecock, Thomas Littlejohn, przede wszystkim zaś John Fortescue). Relacjonuje doktryny epoki Tudorów, która - przedstawiana w dwóch ostatnich szkicach - wydała wszak nie tylko Richarda Hookera, nawiązującego do doktryny św. Tomasza z Akwinu, zarazem przygotowującego koncepcję Johna Locke'a, ale także stronników (choćby Christophera St Germaina i Hadriana Saravię) i przeciwników absolutyzmu królewskiego (np. Thomasa More'a i Thomasa Starkey'a), koncepcjom angielskich jezuitów czasów elżbietańskich, zbliżającym się do stanowiska monarchomachów, przez Arcadię Philipa Sidney'a i polemiki z purytanami Hookera, po argumenty pierwszych zwolenników zwierzchnictwa parlamentu w tradycji angielskiej (Thomas Smith).



Bogdan Szlachta - Dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Ośrodka Myśli Politycznej; opublikował m.in. "Szkice o konserwatyzmie" (2008), "Monarchia prawa?" (2008), "Konstytucjonalizm czy absolutyzm" (2005), "Monarchia prawa" (2001), "Polscy konserwatyści wobec ustroju politycznego do 1939 roku" (2000), "Z dziejów polskiego konserwatyzmu" (2000), "Konserwatyzm" (1998), "Ład – Kościół – Naród" (1996). Redaktor wyborów pism w serii Biblioteka Klasyki Polskiej Myśli Politycznej - "Obiektywna podstawa prawa" (2001), Stanisław Koźmian "Bezkarność" (2000), Kazimierz W. Kumaniecki "W poszukiwaniu suwerena" (2006), Jan Koźmian "Dwa bałwochwalstwa" (2007), Hieronim Kajsiewicz "O duchu rewolucyjnym" (2008), oraz dzieła Stanisława Tarnowskiego "Pisarze polityczni XVI wieku" (2000). Współautor wydanych przez OMP prac zbiorowych "Patriotyzm i zdrada" (2008), "Wolność i jej granice" (2007), "Drogi do nowoczesności" (2006), "Patriotyzm Polaków" (2006), "Antykomunizm po komunizmie" (2000), "Narody i historia" (2000) i "Państwo jako wyzwanie" (2000).