Artur Wołek (red.)
Justinas Dementavičius
Udana transformacja na peryferiach?

W stosunkach polsko-litewskich panuje złudne przekonanie, że obydwa kraje znają się na tyle dobrze, że nie są w stanie wzajemnie niczym się zaskoczyć, że przyczyn naszych nieporozumień należy szukać w historycznych zaszłościach, braku woli współpracy, wewnętrznej polityce, dysproporcji potencjałów, ale na pewno nie w braku wiedzy o sąsiedzie. Chociaż są argumenty za takim stanowiskiem, twórcy tej książki wychodzą z założenia, że wzajemne relacje najmocniej determinuje słaba znajomość współczesnej Litwy w Polsce i współczesnej Polski na Litwie. Zebrane w niniejszym tomie teksty mają przynajmniej częściowo ten stan rzeczy zmienić. Ich autorzy rozważają m.in. kwestie:
- Jak sowiecka przeszłość wpływa na litewską rzeczywistość w niepodległym państwie?
- Jakie wartości są ważne dla litewskich polityków, jak chcą je wcielać w życie i czy im się to udaje?
- Czym dla litewskich elit jest naród i jak postrzegają rolę państwa?
- Jakie czynniki były kluczowe dla rozwoju politycznego Litwy po odzyskaniu niepodległości?
- Jakie są przejawy i skutki peryferyjności gospodarczej państwa i jej wpływ na przebieg i jakość transformacji politycznej?
- Czy możliwe jest ściślejsze współdziałanie Polski i Litwy na arenie międzynarodowej?

Spis treści

- ARTUR WOŁEK Inne peryferie, inna transformacja
- AINĖ RAMONAITĖ Mapa wartości litewskich partii: analiza postaw elit partyjnych
- MIGLĖ BARTUŠKAITĖ, APOLONIJUS ŽILYS, JŪRATĖ IMBRASAITĖ Ocena systemu sowieckiego a stosunek wobec demokracji na Litwie
- NERIJA PUTINAITĖ Czy nawyki sowieckie oddziałują na naszą teraźniejszość?
- INGA VINOGRADNAITĖ Między narodem i państwem: koncepcje historii według polityków
- ALGIS KRUPAVIČIUS Litewski semiprezydencjalizm: korzenie, konstrukcja, wyzwania
- ZENONAS NORKUS Kiedy na Litwie było więcej demokracji? Porównanie reżimu politycznego Pierwszej i Drugiej Republiki Litewskiej
- MINDAUGAS JURKYNAS Litwa w Europie: partnerstwo z państwami Europy Północnej oraz – a nie lub – z Polską
- RAMŪNAS VILPIŠAUSKAS Narodowe preferencje i siła w europejskim przetargu nowych państw członkowskich po przystąpieniu do UE: państwa bałtyckie – nadal tylko odbiorcy polityki?
- LESZEK SKIBA Polska i Litwa – różne oblicza peryferyjności gospodarczej
- PIOTR KORYŚ, MACIEJ TYMIŃSKI Skorumpowane instytucje czy mentalność? Krótko- i długookresowe uwarunkowania postkomunistycznej korupcji

Redaktorzy tomu:

Dr Justinas Dementavičius – politolog, wykładowca w Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, zajmuje się pojęciem państwa w litewskiej myśli politycznej i problematyką pamięci zbiorowej.

Dr hab. Artur Wołek – politolog, tłumacz, wykładowca Akademii Ignatianum w Krakowie, zajmuje się polityką publiczną, administracją, w Ośrodku Myśli Politycznej koordynuje projekty środkowoeuropejskie, ostatnio opublikował książkę Słabe państwo (Kraków 2012).

Autorzy tekstów:

Dr Jūratė Imbrasaitė – socjolog i prawnik, docent w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, zajmuje się kulturą polityczną, a zwłaszcza uczestnictwem politycznym.

Prof. Mindaugas Jurkynas – ekspert w dziedzinie stosunków międzynarodowych, profesor Studiów Regionalnych Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, w latach 1990-tych pracował w litewskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, był także doradcą ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa narodowego premiera Gediminasa Kirkilasa.

Dr Piotr Koryś – ekonomista i historyk, adiunkt na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizuje się w historii myśli ekonomicznej, studiach nad migracją i zagadnieniach modernizacji.

Prof. Algis Krupavičius – historyk i politolog, dyrektor Instytutu Polityki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Technicznego w Kownie, profesor Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, członek Litewskiej Rady Nauki, autor książek poświęconych litewskiej polityce, wyborom i partiom, litewski koordynator European Social Survey i International Social Survey. Doradzał partiom politycznym, kilku rządom litewskim w zakresie polityki naukowej, Sejmowi w zakresie reformy samorządu terytorialnego. Publikował też m.in. w „Electoral Studies”, „Political Studies”, „European Journal of Political Research”, był visiting profesorem na Northwestern University w Chicago.

Prof. Zenonas Norkus – filozof, socjolog i tłumacz m.in. Maxa Webera, Norberta Eliasa i Roberta K. Mertona na język litewski, profesor w Katedrze Socjologii na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Wileńskiego, stypendysta Fulbrighta (2003/2004) i Humboldta (1996/1997). Autor książek poświęconych Maksowi Weberowi, metodologii i socjologii historii, transformacji postkomunistycznej, historii Litwy widzianej z perspektywy nauk społecznych. Po niemiecku ukazała się jego praca Max Weber und Rational Choice (Weimar 2001), a po angielsku On Baltic Slovenia and Adriatic Lithuania. A Qualitative Comparative Analysis of Patterns in Post-Communist Transformation (Vilnius 2012).

Doc. Nerija Putinaitė – profesor w Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, doradca prezydenta Valdasa Adamkusa ds. kultury, nauki i edukacji, w latach 2008-2012 wiceminister edukacji i nauki.

Dr Ainė Ramonaitė – politolog, wykładowca w Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, autorka i współautorka książek poświęconych społeczeństwu obywatelskiemu na Litwie, litewskim partiom politycznym, zastosowaniu analizy sieciowej do rozumienia korzeni ruchu Sąjūdis.

Leszek Skiba – ekonomista, analityk Narodowego Banku Polskiego, członek Rady Instytutu Sobieskiego.

Dr hab. Maciej Tymiński – wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, w Katedrze Historii Gospodarczej na Wydziale Nauk Ekonomicznych, autor m.in. książki Partyjni agenci. Analiza instytucjonalna działalności lokalnych instancji PZPR w przemyśle (1949-1955).

Ramūnas Vilpišauskas – dyrektor Instytutu Stosunków Międzynarodowych
i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, zajmuje się stosunkami międzynarodowymi i międzynarodową ekonomią polityczną. W latach 2004-2009 był doradcą Prezydenta Republiki Litewskiej, w tym w latach 2006-2009 szefem doradców, przez wiele lat doradzał też rządowi Litwy w sprawach integracji europejskiej.

Dr Inga Vinogradnaitė – politolog, zastępca dyrektora Instytutu Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, autorka i współautorka książek i artykułów poświęconych społeczeństwu obywatelskiemu na Litwie, litewskim partiom i elitom politycznym.

Apolonijus Žilys – doktorant w Katedrze Socjologii Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, zajmuje się problematyką modernizacji.

***
Książka powstała w ramach projektu „Udana transformacja na peryferiach? Stworzenie stałego forum współpracy polskich i litewskich ekspertów w zakresie tworzenia polityk publicznych”.

Projekt współfinansowany przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2013 r. Zawarte w tomie
teksty wyrażają jedynie poglądy autorów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.